Jak przygotować stanowisko komputerowe zgodne z zasadami ergonomii?
Czym jest ergonomia?
Ergonomia to nauka i praktyka zajmująca się dostosowaniem pracy do możliwości fizycznych i psychicznych człowieka. Jej celem jest tworzenie warunków, które sprzyjają zdrowiu, efektywności i komfortowi pracownika. Wykracza poza minimalne wymagania prawa, integrując wiedzę z wielu dziedzin, takich jak antropologia, biomechanika, psychologia, fizjologia czy higiena pracy.
Ergonomia analizuje zależności między człowiekiem, środowiskiem pracy i narzędziami, tworząc modele ich współdziałania. Kluczowe znaczenie ma znajomość psychofizycznych cech człowieka, jego wydolności, cech psychicznych oraz obciążeń, jakie niesie wykonywana praca
Ergonomia działa w dwóch kierunkach:
Ergonomia koncepcyjna
To optymalizacja układu człowiek -środki pracy-środowisko na etapie projektowania. Projektowaniu podlegają dwa elementy - środki pracy i środowisko, człowiek natomiast jest tu punktem odniesienia.
Ergonomia korekcyjna
To analiza i ocena stanu faktycznego w układzie człowiek - środki pracy - środowisko i następnie optymalizacja tego stanu obecnego, pod kątem możliwości antropometrycznych, psychofizycznych i biomechanicznych człowieka, w zderzeniu z wymaganiami procesu pracy i sposobu jej wykonywania.
Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe
Jednymi z ograniczeń i głównymi zagrożeniami dla zdrowia człowieka, wynikającym z wykonywania pracy na stanowiskach z monitorem są dolegliwości mięśniowo szkieletowe. Na rozwój tych dolegliwości mają wpływ zarówno możliwości człowieka oraz czynniki związane ze stanowiskiem pracy – biomechaniczne i psychospołeczne. Podatny grunt na powstanie takich dolegliwości powstaje wówczas, gdy możliwości pracownika są mniejsze niż wymagania pracy.
Gdy praca jest determinowana pozycją ciała pracownika i wywieraną przez niego siłą, obciążeniem na poszczególne partie ciała podczas wykonywania pracy. Rozwój dolegliwości mięśniowo - szkieletowych zwykle jest kojarzony z ciężką pracą fizyczną – np. dźwiganiem, pchaniem, operowaniem ciężkimi maszynami, natomiast również praca na stanowiskach, gdzie jest duże obciążenie związane z utrzymywaniem nie naturalnej pozycji, może być przyczyną rozwoju dolegliwości mięśniowo – szkieletowych.
Zalecane odległości, wysokości oraz kąty pochylenia poszczególnych elementów stanowiska
Biurko
Zasady ergonomii stanowiska pracy z monitorem mówią o tym że, stół powinien być stabilny, a ilość miejsca pod stołem powinna pozwalać pracownikowi na znalezienie wygodnej pozycji dla nóg. Stopy powinny być ustawione swobodnie na podłodze, a jeśli nie ma takiej możliwości z uwagi na cechy antropometryczne pracownika, należy na stanowisku zastosować podnóżek. Powierzchnia stołu powinna być na tyle duża, aby umożliwiała rozmieszczenie potrzebnych elementów.
Wysokość stołu wpływa na możliwość przyjęcia odpowiedniej pozycji siedzącej, pozycja taka zapewnia naturalne położenie ramion podczas pracy, oparcie ich na blacie w taki sposób, aby przedramiona z ramionami tworzyły kąt prosty. Jeśli to możliwe, stół powinien mieć możliwość regulacji wysokości. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa aby uniknąć odbijania światła, zalecane są również barwy jasne w kolorze blatu. Krawędź blatu powinna mieć zaokrąglone brzegi, aby podczas opierania nadgarstków i przedramion nie powodowała ucisku.
Polecane produkty
Krzesło
Ergonomiczne krzesło powinno umożliwiać przyjęcie wygodnej pozycji ciała oraz dawać możliwość dostosowania stanowiska do wymiarów antropometrycznych człowieka. Siedzisko krzesła powinno być stabilne, wsparte na 5-cioramiennej podstawie z regulowana wysokością. Nie powinno powodować ucisku w dole podkolanowym. Oparcie powinno mieć regulację pochylenia oraz wysokości – dopuszcza się regulację wysokości tylko wspornika na odcinek lędźwiowy, wszystkie regulacje powinny być możliwe do wykonania w pozycji siedzącej. Kształt powinien uwzględniać naturalne wygięcie kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych. Krzesło powinno być dosunięte, tak aby można było pracować opierając się plecami o oparcie bez nadmiernego pochylania. Podłokietniki krzesła powinny posiadać regulację wysokości. Być wysunięte w górę na taką wysokość, aby dawały wsparcie dla przedramion, ale wysunięte nie powinny z kolei blokować możliwości dosunięcia krzesła do biurka.
Jeśli oparcie krzesła nie jest wystarczająco wygięte lub istnieje taka potrzeba z uwagi na cechy antropometryczne użytkownika, krzesło można doposażyć w podpórkę na plecy lub podpórkę na odcinek lędźwiowy.
Polecane produktyWyposażenie ergonomicznego stanowiska z monitorem ekranowym
Monitor ekranowy
Monitor na ergonomicznym stanowisku pracy powinien mieć regulację pochylenia (ok. 15° do tyłu) i wysokości (ok. 15 cm), by jego górna krawędź znajdowała się na wysokości wzroku. Ekran należy ustawić prostopadle do linii wzroku nie zależnie czy jest to ekran w laptopie czy oddzielny monitor. Jeśli nie umożliwości ustawień ekranu, warto zastosować podstawę lub uchwyt.
Polecane produkty
Podnóżek
Podnóżek – jego użycie jest zalecane w sytuacji jeśli wysokość stołu nie jest regulowana a po skonfigurowaniu wysokości siedziska krzesła do wysokości blatu, nie jest możliwe płaskie ustawienie stóp na podłodze. Podnóżek powinien mieć regulację kąta pochylenia w zakresie 0-15”. Jego powierzchnia nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze.
Polecane produkty
Uchwyt na dokumenty
Uchwyt na dokumenty powinien pojawić się na stanowisku z monitorem ekranowym, na życzenie pracownika, jeżeli istnieje na stanowisku konieczność korzystania z dokumentów. Uchwyt powinien posiadać regulację ustawienia wysokości, kąta pochylenia oraz odległości od pracownika.
Polecane produkty
Klawiatura
Klawiatura powinna mieć możliwość regulacji kąta pochylenia, aby uniknąć nadmiernego wygięcia rąk czy obciążenia mięśni ramion. Odległość od krawędzi blatu do klawiatury powinna wynosić 10-15 cm, aby było miejsce na podparcie rąk i nadgarstków podczas korzystania z klawiatury. Zalecane jest także korzystanie ze wspornika nadgarstkowego.
Wspornik nadgarstkowy umożliwia podparcie dłoni podczas pracy z klawiaturą i myszą, zapobiegając przeciążeniom mięśni ramion i barków oraz nienaturalnemu wygięciu rąk. Wspornik przed klawiaturę umieszczamy 5–10 cm od krawędzi blatu, a wspornik pod mysz – blisko klawiatury, w jednej linii. Dłonie powinny opierać się na wspornikach w sposób naturalny, bez wyginania nadgarstków, co zmniejsza ryzyko zespołu cieśni nadgarstka.
Schemat prawidłowego ułożenia rąk na myszce i klawiaturze
Myszka pionowa
Mysz komputerowa powinna znajdować się na tej samej powierzchni/wysokości co klawiatura. Wielkość myszy powinna być dopasowana do wielkości ręki i umożliwiać przyjmowanie naturalnych pozycji rąk.
Dobrym rozwiązaniem są myszy pionowe, eliminujące skręcenie przedramienia. Ruch jest przenoszony na mocniejsze mięśnie ramion, aby zmniejszyć obciążenie mniejszych mięśni nadgarstka. To rozwiązanie pomaga zapobiegać urazom związanym z powtarzającym się przeciążeniem (RSI) i zapobiega powstawaniu zespołu cieśni nadgarstka (CTS).
Polecane produktyJak myszka pionowa wspomaga naturalna pozycje dłoni
Warunki środowiskowe panujące w pomieszczeniach
Praca przy komputerze obciąża wzrok, dlatego ważne jest odpowiednie ustawienie stanowiska oraz oświetlenie. Zaleca się światło naturalne i sufitowe ogólne, a punktowe tylko przy kontroli refleksów na monitorze. Natężenie powinno wynosić min. 500 lx, światło mieć ciepłą barwę i równomierne rozłożenie, bez odbić na ekranie.
Hałas w biurze nie powinien przekraczać 55 dB – wyższy poziom utrudnia koncentrację. W otwartych przestrzeniach pomocne są słuchawki z mikrofonem.
Optymalna temperatura to 20–24°C, wilgotność 40–60%. Ważna jest dobra jakość powietrza – warto wietrzyć pomieszczenia lub stosować oczyszczacze, które usuwają wirusy i szkodliwe związki.
Polecane produkty
Organizacja czasu pracy
Ważna jest też sama organizacja pracy, ilość czasu spędzanego przed komputerem bez przerwy. Aby przeciwdziałać uciążliwości pracy i nadmiernemu obciążeniu układu mięśniowo-szkieletowego, zaleca się przerwy 5-10 minut po każdej godzinie pracy przed monitorem. Przerwa powinna być jak najbardziej „aktywna” – może być to praca o innym charakterze lub krótki spacer, ćwiczenia rozluźniające. Ważne też, aby pamiętać o wzroku i co jakiś czas dać odpocząć oczom, spoglądając najlepiej za okno, na zieleń. Można skorzystać z zasady: 20-20-20 – czyli co 20 minut przez 20 sekund spojrzeć na odległość 20 stóp (tj. 6 m).
Jednym ze sposobów pomagających zwiększyć aktywność w ciągu dnia jest wdrożenie systemu pracy stojąco - siedzącej: maksymalnie po godzinie pracy z komputerem w pozycji siedzącej zrób przerwę, wstań, przejdź się. Zmień ustawienie stanowiska i pracuj w pozycji stojącej nie dłużej jak 30 minut.
Polecane produkty
Stwórz ergonomiczną przestrzeń do pracy
Bezpieczne i ergonomiczne środowisko pracy to nie tylko komfort, ale obowiązek wynikający z przepisów prawa pracy i zasad BHP — dlatego edukujemy, wspieramy i pomagamy wdrażać dobre praktyki pracy przy komputerze w każdej branży.